Yaşlanmak insan hayatının doğal bir parçası… Önemli olan ise bu süreci olabildiğince rahat geçirebilmek. Çünkü ilerleyen yaşla birlikte pek çok sağlık sorunu ortaya çıkıyor. Bunun için de özellikle ileri yaştaki kişilerin kendilerine her zamankinden daha fazla özen göstermesi gerekiyor. Türkiye’de her yıl 18-24 Mart tarihleri “Ulusal Yaşlılar Haftası” ilan edilerek yaşlılık ve yaşlı sağlığı konularında farkındalık yaratılması amaçlanıyor.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre 65 yaş ve üzeri nüfus 2023’te 8 milyon 806 bine yükseldi. İleri yaştaki nüfusun artması sağlık sorunlarının da artacağına işaret ediyor. Bu nedenle yaşlılığa giden yolda sağlıklı kalmak için atılması gereken adımlar daha da önem kazanıyor. Peki ileri yaşta bile sağlığımızı korumak için neler yapmalıyız? Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Geriatri Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet İlkin Naharcı’yla sağlıklı yaş almanın yollarını konuştuk.

Yaşlı insanların birçok problemleri olduğu için sürecin, tüm bunları aynı anda çözebilecek bir hekim tarafından yönetilmesi çok daha mantıklı.

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi Geriatri Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet İlkin Naharcı

Geriatri uzmanı takibinde olunmalı

İlerleyen yaşla birlikte pek çok hastalık ortaya çıkıyor. Bunlar ikiye ayrılıyor. İlk grupta hipertansiyon, diyabet, kronik kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği, KOAH gibi kronik hastalıklar ve çeşitli kanser türleri yer alıyor. İkinci grupta ise yaşlılığa özgü hastalıklar var. Prof. Dr. Naharcı, “Biz onlara geriatrik sendromlar diyoruz. Bunlar bilişsel bozukluk, bunama (demans), depresyon, anksiyete, düşmeler, denge bozukluğu, idrar kaçırma, dışkı kaçırma, kas erimesi (sarkopeni), çok ilaç kullanma, uyku problemleri gibi sık gördüğümüz yaşlılığa özgü sorunlar” diyor.

Yaşlılık döneminde tüm bu hastalıkların çözümü için mutlaka hekim kontrolünde olunması gerekiyor. Prof. Dr. Naharcı bu noktada özellikle yaşlı sağlığıyla ilgilenen bir geriatri uzmanına başvurmanın önemli olduğunun altını çiziyor:

“Yaşlı insanların birçok problemi olduğu için sürecin, tüm bunları aynı anda çözebilecek bir hekim tarafından yönetilmesi çok daha mantıklı.”

Sağlık kontrolleri ihmal edilmemeli

Peki sağlıklı bir yaşlılık dönemi geçirmek için nelere dikkat edilmesi gerekiyor?

“Öncelikle 65 yaş üstündeki kişilerin düzenli sağlık kontrolünü ihmal etmemeleri lazım” diye sözlerine başlıyor Prof. Dr. Naharcı ve şöyle devam ediyor:

Yaşları itibarıyla pek çok hastalığın ortaya çıkma riski bulunuyor. Kronik hastalıklarının tedavilerini mutlaka yaptırmalılar. İleri yaşlarda görülebilen problemlerin çözümsüz olmadığını düşünmeliler. Örneğin unutkanlık, düşmeler, denge bozuklukları, idrar kaçırma gibi problemlerin çözümü olduğunu bilsinler. Bir geriatri hekiminin yönlendirmesi veya tavsiyeleriyle çözüme ulaşabilirler.

Fiziksel aktivite önerisi

Sigara, alkol gibi alışkanlıklardan uzak durmak her yaşta olduğu gibi bu dönemde de büyük önem taşıyor. İlerleyen yaşlarla birlikte fiziksel aktivite ister istemez azalıyor. Ancak Prof. Dr. Naharcı, “Fiziksel aktiviteleri artırmanın her yönden faydası var” diyerek, “Yürüyüş yapabilirler, bisiklet sürebilirler ya da bahçe işleriyle uğraşabilirler” tavsiyesinde bulunuyor.

Düzenli ve yeterli beslenilmesi gerekiyor

Diğer dikkat edilmesi gereken nokta ise uyku düzeni… Prof. Dr. Naharcı, günde en az 6-7 saat uykunun şart olduğunu söylüyor ve sözü dikkat edilmesi gereken bir başka noktaya getiriyor.

“Beslenmeye dikkat edilmesi lazım. Fazla beslenme veya tam tersine yetersiz beslenme kaynaklı sorunlar yaşanabiliyor. Bunun için öğün atlamamak gerekiyor. Yaşlıların günde en az 3 defa ana öğün yapmaları lazım. Salata ve posalı gıdaları tüketmeliler. Zeytinyağı tüketimi de içerdiği omega-3 yağ asitlerinden dolayı çok önemli. Tuz tüketimine tansiyon ve damar hastalıklarına neden olduğu için dikkat edilmeli. Bu yaşlarda dikkat edilmeyen bir diğer konu da su. Yeteri miktarda su içmek lazım. Kiloya bağlı olarak değişebilmekle birlikte günde en az 6-8 bardak su içilmeli. Bu hem fiziksel hem de mental sağlığımıza faydası olacak bir dokunuş olacaktır.”

Hobi edinme tavsiyesi

Prof. Dr. Naharcı’nın ilerleyen yaştaki kişilere bir başka önerisi ise hobi edinmeleri yönünde… Peki bunun yaşlı insanlara nasıl bir yararı var? Prof. Dr. Naharcı’dan öğreniyoruz.

“Hobilerin öncelikle psikolojik faydası var. Kişiyi daha dingin hale getirebiliyor. Değişik psikiyatrik rahatsızlıkların ortaya çıkmasını engelleyebiliyor. Bunun yanında mental bir aktivite… Bellek, dikkat, algı gibi özel bilişsel alanların daha aktif olarak kalmasını sağlıyor.”

Hedef koymak motivasyonu artırıyor

Hedefler koymak da bu süreci rahat geçirmek isteyenler için başka bir tavsiye. Prof. Dr. Naharcı, hedef koymanın neden önemli olduğunu şöyle açıklıyor:

İleri yaştaki insanlar bir hedef koymuyorlar. ‘Günü yaşayalım böyle bitsin gitsin’ gibi bakabiliyorlar. Ancak küçük de olsa önlerindeki dönemler için mutlaka orta, kısa vadeli hedefler koymaları lazım. Bu motivasyonlarını artırır, psikolojik açıdan daha rahat hissederler. Ayrıca mümkün olduğu kadar sevdikleri kişilere zaman ayırmaları da önemli. Olumsuzluk yaratan kişileri mümkün olduğu kadar hayatlarının dışında tutmalarında fayda var. Son olarak ise olaylara biraz daha hoşgörülü bakmak, insanlara ve olaylara karşı iyimser olmak zinde kalmak konusunda fayda sağlar diyebiliriz.