Yaz aylarının gelmesiyle birlikte artan sıcaklıklar sadece bunaltıcı olmakla kalmıyor, aynı zamanda bazı sağlık sorunlarına da yol açabiliyor. Sıcak havalarda vücudumuzun terleme yoluyla sıvı ve elektrolit kaybı artıyor. Bu durum dehidrasyon (susuzluk), baş dönmesi, halsizlik, baş ağrısı ve yorgunluk gibi semptomlara neden olabiliyor.

Sıcak havalarda artan bir diğer sorun ise mide ve bağırsak enfeksiyonları… Yüksek sıcaklıklar, artan seyahatler ve açıkta satılan gıdalar enfeksiyon riskini artırıyor. Bu nedenle yaz aylarında hem besin güvenliğine hem de kişisel hijyene dikkat etmek büyük önem taşıyor. Yaz mevsiminde sağlığımızı korumak için alabileceğimiz önlemleri Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Asuman İnan’la konuştuk.

Özellikle iyi yıkanmamış sebze ve meyveler, iyi pişirilmemiş besinler ve güvenli olmayan suların tüketilmesine bağlı olarak bulantı ve kusmanın da eşlik ettiği, karın ağrısının görüldüğü ishal vakaları ortaya çıkabilir.

Sağlık Bilimleri Üniversitesi Haydarpaşa Numune Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Doç. Dr. Asuman İnan

Yaz aylarında ishale sebep olan nedenler

Yaz, kışa göre özellikle ishal vakalarında belirgin bir artış gözleniyor. Bu durumun normal olduğunu belirten Doç. Dr. İnan, ishali işaret eden belirtilere değinerek sözlerine başlıyor:

“İshal, dışkının sıvı içeriğinde artma ve kıvamında azalma demek. Günlük dışkılama sayısı kişiden kişiye değişir, ancak normalde üçtür. Eğer bu sayı üçten fazla ve dışkı sulu ise, ishal durumu söz konusu olabilir.”

İshale neden olan pek çok sebep var. Bunların başında ise bakteriler, virüsler ve parazitler geliyor. Özellikle yaz aylarında, sıcak havaların etkisiyle bakterilerin yaşam döngüsü hızlanıyor ve bu nedenle daha sık görülüyor. Çünkü sıcaklık ve nem artışı, bakterilerin çoğalması için uygun bir ortam oluşturuyor ki bu da ishal vakalarının yaz aylarında artmasına yol açıyor.”

Dışarıda yemek tüketimi ishal vakalarını artırıyor

İshalin yaz aylarında tırmanışa geçmesinin bir diğer nedeni dışarıda yenen yemekler… Yemeklerin yaz sıcaklarında bozulma riskini gözden uzak tutmamak gerekiyor.

Yazın dışarıda yenen hangi yemeklerde riskin fazla olduğunu Doç. Dr. İnan’dan öğreniyoruz:

“Evimizde güvenli sular kullanıyoruz, ancak dışarıda kullandığımız suları kontrol edemeyiz. Kontamine olmuş sular ishal kaynağıdır. Kremalı pasta, dondurma, patates ve makarna salataları, çiğ yumurta ile hazırlanmış mayonez gibi yiyecekler yaz aylarında sık tüketiliyor. Yine deniz ürünleri ve dışarıda bekletilmiş et ürünleri gibi pişirilmiş yiyecekler de yaz aylarında daha fazla tercih ediliyor. Ayrıca açıkta satılan pilav, tavuk gibi yiyecekler de bu dönemde daha çok yeniyor. Tüm bunlara dikkat etmek gerekiyor.”

İshalde sıvı kaybı tehlike yaratıyor

İshal normal şartlarda evde istirahat ve sıvı takviyesiyle kendiliğinden atlatılan bir durum. Hatta sıvı kaybı için bir litre temiz suya 3-4 çay kaşığı tuz, 1 çay kaşığı karbonat ve 4 yemek kaşığı şeker ekleyerek karışım hazırlanmasını öneriyor Doç. Dr. İnan.

Ancak her rahatsızlık gibi ishal de herkeste aynı seyretmiyor. Özellikle bazı kişilerin ishal durumunda sağlık kuruluşlarına gitmeleri kaçınılmaz oluyor. Peki hangi durumlarda ve özellikle kimler mutlaka hekime başvurmalı? Yanıtını Doç. Dr. İnan’dan alıyoruz:

“İshal 1-2 günü aşıyorsa, ateş eşlik ediyorsa, kanlı ishal varsa veya günde 6’dan fazla dışkılama oluyorsa bir hekime başvurmak gerekir. İshalde asıl tehlike, sıvı kaybıyla gelişen elektrolit kaybı. Bu, özellikle yaşlılar ve çocuklarda ciddi sorunlara yol açabilir. Yaşlılarda ve çocuklarda kayıpların hızlıca yerine konması gerekebilir. Aksi halde ölümle sonuçlanabilir. Bu yüzden özellikle yaşlılar ve 5 yaş altı çocuklarda, saydığımız belirtiler varsa hızlıca bir sağlık kuruluşuna başvurulması doğru olur.”

[Fotoğraf: AA ]

El hijyenine dikkat edilmeli

Yaz aylarında görülebilecek ishalden, alınabilecek birkaç önlemle korunmak mümkün. Bu önlemlerde başı el hijyeni çekiyor. “Kirli ellerde bulunan organizmalar, ishal ve diğer enfeksiyonların oluşmasında önemli bir rol oynuyor” diyen Doç. Dr. İnan, ishalden korunmanın en etkili yolunun ellerin sık sık ve düzenli olarak yıkanması olduğunun altını çiziyor.

İçme sularının ve yiyeceklerin yıkandığı suların temiz kaynaklardan elde edilmiş olması dikkat edilmesi gereken bir başka nokta. Ayrıca içeceklerde kullanılan buzların kaynağının uygun olup olmadığına da bakılmalı.

“Soğuk zincirin korunması önemli”

İshalden korunmak için yapılması gerekenleri anlatan Doç. Dr. İnan hijyen kadar soğuk zincir üzerinde de duruyor:

“Meyve ve sebzelerin yenmeden önce mutlaka iyice yıkanması gerekiyor. Soğuk zincirin korunması önemli. Soğuk zinciri kırılan yiyeceklerin tüketilmemesi gerektiği unutulmamalı. Bozuk görünen veya kokan yiyecekler kesinlikle tüketilmemeli. Özellikle açıkta satılan ve sıcakta beklemiş gıdaların tüketilmemesi fazlasıyla önemli.”

Sadece dışarıda değil evde yemek pişirirken de pek çok detaya dikkat edilmesi gerekiyor. Kullanılan malzemelerin temiz ve güvenilir kaynaklardan seçilmesi bunların başını çekiyor. Yine pişirme işlemi sırasında kullanılan mutfak ekipmanlarının temizliği ve hijyeni göz ardı edilmemeli. Bu noktada Doç. Dr. İnan’ın uyarılarına kulak veriyoruz:

“Kesme tahtasında etle işlem yapıldıktan sonra, tahta ve eller iyice yıkanmadan çiğ sebzeler aynı yere konulmamalı. Çiğ etten sebzelere geçiş önlenmeli. Pişirilmiş gıdaları evde uzun süre açıkta bırakmamalı, hemen tüketilmeyecekse buzdolabında saklamalı ve sadece bir kez ısıtarak tüketilmeli.”

Havuzdan çıktıktan sonra duş alınmalı

Yazın vazgeçilmez eğlencesi havuzdan bulaşan hepatitler de ishale neden olabiliyor. Doç. Dr. İnan’ın bunun önüne geçmek için önerisi ise şöyle:

“Denizden ve havuzdan sonra duş almak, hem kendi sağlığımız hem de başkalarının sağlığı için önemli. Ayrıca su yutmamaya dikkat etmek de bu tür enfeksiyonlardan korunmada yardımcı olabilir.”