Aromaları lezzetli, görünümleri renkli… Elektronik sigaraların yeni bir çeşidi olan puff barlar, son günlerde hayli revaçta. Ancak bu renkli görüntünün arkasında sağlığı tehdit eden ciddi bir risk var.

ABD başta olmak üzere dünyanın pek çok ülkesinde kullanılan puff barların satışı Türkiye’de yasak. Ancak çeşitli internet sitelerinden illegal yollarla temin edilen puff barlar, özellikle gençler tarafından ilgi görüyor. Sigara kadar zararlı olmadığı düşüncesi ise tamamen teselliden ibaret bir yaklaşım… Tıpkı diğer elektronik sigara çeşitleri gibi puff barlar da sağlık açısından büyük bir tehdit oluşturuyor. Puff bar nedir? İçeriğinde hangi maddeler bulunuyor? Sağlık açısından zararları ne? Merak edilenleri Halk Sağlığı Uzmanı Prof. Dr. Recep Erol Sezer’le konuştuk.

Nikotin tatlandırıcıyla sunuluyor

“Puff bar, ilk defa iki yıl önce ABD’de piyasaya sunulmuş kullan-at tipinde yeni bir elektronik sigara çeşidi” diyen Prof. Dr. Sezer, ortaya çıkışını şöyle anlatıyor:

“ABD’de tatlandırıcı maddeler içeren kartuşlu elektronik sigaralara 2020 yılında getirilen bir sınırlama sonrasında piyasaya çıkarıldı. İzleyen dönemde puff bar tipi elektronik sigaranın başka markaları da hızla piyasaya sunuldu. Bu sınırlama kullan-at elektronik sigaraları kapsamadığı için nikotini tatlandırıcılarla birlikte sunma yaklaşımı puff barlarla sürdü.”

“Nikotinin en etkili sunum araçlarından biri”

Özelikle gençler arasında hayli yaygın olan puff barların içeriği ve söz konusu maddelerin bağımlılık yapıp yapmadığı merak edilen konulardan biri… Bu konuda Prof. Dr. Sezer’e kulak veriyoruz:

“Puff bar elektronik sigaralar, nikotin içerikleri yönünden de özellikli… Nikotin miktarı yüksek olduğu gibi, nikotini zayıf asitlerle birleşmiş nikotin tuzları olarak içeriyor. Zayıf asitlerin devreye girmiş olması yüksek nikotin yoğunluklarına olanak sağlarken, nikotinin sertliğini de önemli ölçüde azaltıyor. Bu sayede puff barlar nikotinin en etkili, en bağımlılık yapıcı sunum araçlarından biri oluyor.”

Sadece bununla kalmıyor… İçeriğindeki zararlı maddeler özellikle akciğer üzerinde ciddi hasara yol açıyor. Kartuşundaki tatlandırıcı maddelerin, mentol hissi veren sentetik soğutucu maddelerin (WS-3, WS-23) ve nikotin tuzlarını içeren bu elektronik sigaraların içme davranışıyla otomatik olarak devreye giren bir ısıtma sisteminin etkisiyle kişinin akciğerlerine nikotin ve nikotinle birlikte birçok zararlı madde gönderdiğini söyleyen Prof. Dr. Sezer, konuya ilişkin yapılan bir araştırmaya değiniyor:

“Puff bar sıvıları solvent özellikli (çözücü, küçük parçalara ayırıcı) propilen glikol, gliserin gibi maddeleri de içeriyor. Bir araştırmada kullan-at tipi 16 puff bar elektronik sigara cihazının madde sıvısı incelenmiş ve 126 tatlandırıcı kimyasal madde saptanmış. Bunlardan 16’sının yoğunluğunun 1mg/ml’den fazla olduğu bulunmuş. Bu cihaz sıvılarının, akciğer hücreleri üzerindeki etkisi de deneysel olarak incelenmiş; sıvılar hücre üzerine zehir etkisi gösteren (sitotoksik) zararlı karışımlar olarak tanımlanmıştır.”

Nikotin kanser yapıcı nitrozaminler denen maddeler grubunun da öncül maddesi… Nikotin, nitroz asitle birleşince kanser yapıcı nitrozaminler oluşuyor. Puff barlar da nikotini en bağımlılık yapıcı şekliyle ve yüksek yoğunlukta içeriyor. Elektronik sigara sıvısı buhar oluşturma aşamasında ısıtıldığında akrolein, aset aldehid, formaldehid gibi maddeler oluşuyor. Bunlar da iltihabi reaksiyona neden olan ve kanser yapan maddeler olarak biliniyor.

“Puff barlar nikotini en yüksek yoğunlukta içeriyor”

İnsan sağlığı üzerindeki zararlı etkileri elbette bununla sınırlı kalmıyor. Nikotinin bağımlılık yapıcı etkisi çok güçlü bir madde olduğu için özellikle gelişmekte olan çocukların ve gençlerin beynine zarar verdiğini ifade eden Prof. Sezer, önemli bir noktanın da altını çiziyor:

“Nikotin sigara, nargile, elektronik sigara gibi ürünleri kullanmayı bağımlılık yaratarak bir ihtiyaca dönüştüren bu ürünler bırakıldığında ise depresyon ve huzursuzluk belirtilerinin oluşmasına neden olan bir madde.”

Sadece bununla da bitmiyor zararlı etkileri… “Damar duvarına, damar duvarının en işlevsel ve endotel diye tanımlanan en iç tabakasına zarar verme özelliği de var. Yani nikotin kalp ve damar hastalıklarının da önemli bir nedeni” diyen Prof. Dr. Sezer, nikotinin yaratacağı tahribatı anlatmayı sürdürüyor:

“Nikotin kanser yapıcı nitrozaminler denen maddeler grubunun da öncül maddesi… Nikotin, nitroz asitle birleşince kanser yapıcı nitrozaminler oluşuyor. Puff barlar da nikotini en bağımlılık yapıcı şekliyle ve yüksek yoğunlukta içeriyor. Elektronik sigara sıvısı buhar oluşturma aşamasında ısıtıldığında akrolein, aset aldehid, formaldehid gibi maddeler oluşuyor. Bunlar da iltihabi reaksiyona neden olan ve kanser yapan maddeler olarak biliniyor.”

[Fotoğraf: Getty Images]

Sigaradan daha mı az zararlı?

Puff barlar kimileri tarafından sigaradan daha masum zannediliyor. Peki işin aslı ne? Prof. Dr. Sezer’den öğreniyoruz:

“İnsanoğlu sigarayı bir asırdır inceliyor. Sigaranın 50’den fazla hastalığa yol açtığı, akciğer kanseri, kalp ve beyin krizleri, tıkayıcı akciğer hastalığı gibi öldürücü hastalıklara neden olduğu ortaya çıktı. Sigarayla elektronik sigarayı karşılaştırmak halen olanaksız, çünkü zararlı etkilerin ortaya çıkması, anlaşılması uzun yıllar sürüyor. Elektronik sigaralar da kısa bir süredir devrede ve ne yaptığını anlamak için zamana ihtiyaç var.”

Bu noktada ABD’de yaşanan bir olayı örnek veriyor Prof. Dr. Sezer:

“Fakat ABD’de elektronik sigara cihazlarına bağlı bir öldürücü zatürre salgını yaşandı bile… Oysa sigarada böyle bir şey söz konusu hiç olmadı. Ayrıca puff barlar veya diğer elektronik sigara cihazları, daha az zararlı algısı yaratılarak aldatılan çocuklar ve gençler tarafından kullanılıyor. Bu çocuklar kısa sürede nikotin bağımlısı oluyor ve arkadan en pratik ve en yaygın ürün olan sigaraya yöneliyorlar. Yeni ürünlerin tamamı nikotin ve sigara salgınını sürdüren ve büyüten ürünler olarak sadece endüstrinin işine yarıyor.”