Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) 20 yılı geride bırakırken, katılımcılarına emeklilik fonları sayesinde sağladığı getirinin yanı sıra yurt içinde uzun vadeli tasarruf seviyesini yükselterek ülke ekonomisine katkıda bulunmayı sürdürüyor.

Emeklilik Gözetim Merkezi’nden derlenen bilgilere göre, haziran sonu itibarıyla BES’te katılımcıların fon tutarı 839 milyar 387,5 milyon lirayı bulurken, devlet katkısı fon tutarı da 118 milyar 584,5 milyon lira olarak gerçekleşti. Böylelikle katılımcıların fon tutarının toplam büyüklüğü 957 milyar 972 milyon lira oldu. Otomatik Katılım Sistemi’nde (OKS) ise katılımcıların fon tutarı, devlet katkısı fon tutarı ile birlikte 72 milyar 530,2 milyon liraya yükseldi.

BES’te fon büyüklüğündeki artış 254 milyar lirayı aştı

BES’teki katılımcı sayısı 2023 sonunda 8 milyon 676 bin 46, katılımcıların fon tutarı da 625 milyar 517,8 milyon lira olarak kaydedilmişti. Devlet katkısı fon tutarı da 77 milyar 750,8 milyon lira olarak gerçekleşmişti.

Söz konusu dönemde OKS’ye bakıldığında, 7 milyon 303 bin 50 çalışanın biriktirdiği fon tutarı 49 milyar 972,5 milyon lira, devlet katkısı ise 3 milyar 180,4 milyon lira olmuştu. Sektör, 2023 yılını BES ve OKS dahil toplamda 756 milyar 421,5 milyon lira fon büyüklüğü ve 15 milyon 979 bin 96 katılımcı ile tamamladı.

Buna göre, 2023 sonundan 28 Haziran’a kadar geçen sürede, BES’te katılımcı fon tutarı 213 milyar 869,7 milyon lira, devlet katkısı fon tutarı da 40 milyar 833,7 milyon lira arttı. Toplam fon tutarındaki değişim yüzde 26,7’lik bir artışa işaret etti. Aynı dönemde OKS katılımcılarının biriktirdiği fon tutarı da devlet katkısı dahil 19 milyar 377,3 milyon lira yükseliş kaydetti.

BES ve OKS’deki katılımcıların fon tutarında, devlet katkısı fon tutarları da dikkate alındığında 2023 yıl sonundan 28 Haziran 2024’e kadar 274 milyar 80,7 milyon liralık artış görüldü. Aynı dönemde BES’te katılımcı sayısı 459 bin 900 kişi artarak 9 milyon 135 bin 946’ya çıkarken, OKS dahil toplam katılımcı sayısı 16 milyon 457 bin 210’a yükseldi. Böylece sistemdeki toplam katılımcı sayısı yılın ilk yarısında yüzde 3 arttı.

Birikimlerin 240,1 milyar lirası faizsiz fonlarda

BES’teki fon tutarının 651 milyar 648,1 milyon lirası faizli fonlarda, 187 milyar 739,4 milyon lirası ise faizsiz fonlarda değerlendirilirken, devlet katkısı fon tutarının 107 milyar 756,3 milyon lirası faizli, 10 milyar 828,2 milyon lirası da faizsiz fonlarda bulunuyor.

OKS’deki 7 milyon 321 bin 264 çalışanın biriktirdiği fon tutarının 29 milyar 81,3 milyon lirası faizli fonlarda, 38 milyar 901,8 milyon lirası faizsiz fonlarda yer alırken, OKS’deki 4 milyar 547,1 milyon liralık devlet katkısı fon tutarının da 1 milyar 857,2 milyon lirası faizli, 2 milyar 689,9 milyon lirası faizsiz fonlarda bulunuyor.

18 yaş altı BES katılımı 1,2 milyonu aştı

Türkiye’de 3 yıl önce devreye alınan ve 18 yaş altı çocukların gönüllü sisteme dahil olması amaçlanan uygulama büyümeye devam ediyor.

21 Haziran itibarıyla 18 yaş altı katılımcıların fon büyüklüğü 22,3 milyar liraya yükseldi. Fon tutarının 17 milyar 823,2 milyon lirasını katılımcıların biriktirdiği fonlar oluştururken, devlet katkısı fon tutarı 4 milyar 501,9 milyon lira olarak gerçekleşti. Sisteme 1 milyon 229 bin 379 çocuk dahil olurken, en çok katılım 106 bin 926 ile sıfır yaşta görüldü.

31 Aralık 2023’ten 21 Haziran’a kadar geçen sürede 18 yaş altı uygulamasına 213 bin 835 kişi dahil olurken, fon büyüklüğü devlet katkısı dahil yüzde 79 artışla 22 milyar 325 milyon 171,8 bin liraya yükseldi.​​​​​​​

“Havuzun büyümesinde belirleyici unsur piyasadaki getiriler”

HDI Fibaemeklilik Genel Müdürü Erol Öztürkoğlu, havuzun büyümesindeki belirleyici unsurun piyasadaki getiriler olduğunu söyledi.

Sektörün yıl sonunda 1,3 trilyon liralık hedef belirlediğini hatırlatan Öztürkoğlu, şu değerlendirmelerde bulundu:

“Katılımcıların yaptığı düzenli ödemeler ve sisteme yeni giren katılımcılar olsa da fondaki büyümeyi varlıkların getirileri sağlıyor. Yılın ikinci yarısına baktığımızda, gerek borsa, gerek altın, gerekse sabit kıymetli getirirler tarafında yükselişler bekleniyor. Böyle bakınca da yıl sonunda 1,3 trilyon liralık hedefin aşılabileceğini öngörüyorum.”

Öztürkoğlu, enflasyonun düşmesinin tasarruf oranlarının artacağı anlamına geldiğini, enflasyon üzerindeki getirilerin daha bariz görüleceğini ve bu durumun BES’te fon büyümesine pozitif katkı sağlayacağını vurguladı.

Temmuzda devreye alınan kısmi çekişin kısa vadede havuza etkisinin olmayacağını ifade eden Öztürkoğlu, şu bilgileri paylaştı:

“Kısmi çekiş, sağlanacak koşulları açısından belirli bir kümeye hizmet ediyor. Dolayısıyla kısa vadede, bu yılın sonuna kadar büyük bir etkisi olmayabilir ama orta-uzun vadede sistemden çıkışları engelleyecektir. Temlik fonlarında ise bugünün piyasası açısından etkisi sınırlı olacaktır. Çünkü bireysel krediler tarafında, bankaların kredi verme durumunda halen belirli sınırlamalar var. Asıl önemli olan bu mekanizmaların sistemde bulunuyor olması. Bunlar gelecekte sisteme katılım ve sistemde kalma anlamında daha fazla etki oluşturacaktır.”

Öztürkoğlu, yatırım çeşitliliği açısından yatırım fonlarına sağlanan hakların bireysel emeklilik fonlarına da sağlanıyor olması gerektiğine dikkati çekti.

Sistemde halen dövizli fon kurulamadığını aktaran Öztürkoğlu,”Girişim sermayesi fonlarında bireysel emekliliğin nasıl daha etkin kullanılacağına yönelik düzenlemelerin yapılması BES’teki yatırım evreni ve nitelikli uzun vadeli yatırımcıların sisteme girmesi gibi daha fazla katkı sağlayacaktır.” diye konuştu.