Dünyada her yıl yaklaşık 19 milyon kişiye kanser teşhisi koyuluyor. 10 milyona yakın kişi ise kanser nedeniyle hayatını kaybediyor. Ölüm nedenleri sıralamasında kanser hem dünyada hem de Türkiye’de ikinci sırada yer alıyor. Öyle ki dünyada her 6 ölümden, Türkiye’de ise her 5 ölümden birinin sebebi de yine kanser…

Kanser vakalarının önümüzdeki yıllarda daha da artması bekleniyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) açıklamasına göre, dünya genelinde 2050 yılına kadar 35 milyondan fazla yeni kanser vakasının ortaya çıkacağı öngörülüyor. 2020 verilerine kıyasla bu oranın yüzde 77 artış göstereceği tahmin ediliyor.

Son yıllarda görülme oranı artsa da kanser tedavisinde ilerleyen tıp sayesinde hayli yol kat edildi. Ancak tedavide başarı elde etmek için hastalığın erken teşhis edilmesi önem taşıyor. Bunun yolu da özellikle yaş olarak risk grubundakilerin düzenli olarak kanser taraması yaptırmasından geçiyor.

Ulusal Kanser Kontrol Programı 2008’den bu yana yürütülüyor

Türkiye’de bu “amansız” hastalıkla mücadele için Sağlık Bakanlığı tarafından 2008’den bu yana kayıt, önleme, tarama ve tedavi çalışmalarını bir arada barındıran “Ulusal Kanser Kontrol Programı” yürütülüyor.

Her yıl binlerce kişinin ücretsiz olarak faydalandığı kanser taramaları, toplum tabanlı ve fırsatçı taramalar şeklinde yapılıyor.

Toplum tabanlı taramalar; Toplum Sağlığı Merkezleri’ne (TSM) bağlı olarak faaliyet gösteren, Kanser Erken Teşhis ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Sağlık Hayat Merkezleri (SHM), Aile Sağlığı Merkezleri (ASM) ve ayrıca mobil kanser tarama araçlarıyla gerçekleştiriliyor.

2023’te 8 milyona yakın kişiye kanser taraması yapıldı

Bu taramalar, Ağustos 2024 itibarıyla her ilde en az bir tane olmak üzere 390 merkezde devam ediyor. Bu merkezlerin 46’sı ise mobil kanser tarama araçlarıyla kırsal bölgelerde yaşayanlara ve dezavantajlı gruplara hizmet veriyor.

Ulusal Kanser Tarama Programı çerçevesinde 2023’te Türkiye genelinde 7,7 milyon kişiye tarama yapıldı. Bunların 2,9 milyonu serviks kanseri taramasıydı. Ardından sırasıyla 2,8 milyon meme kanseri taraması ve 2 milyon (1.169.548 kadın, 917.114 erkek olmak üzere) kolorektal kanser taraması yapıldı.

Hangi kanser türlerine yönelik tarama yapılıyor?

Peki hangi yaş gruplarına, hangi kanser türlerine yönelik tarama testleri yapılıyor? Bunlar şöyle sıralanıyor:

• Meme kanseri taraması: 40-69 yaş arası kadınlara yönelik bu uygulamada yılda bir kez klinik meme muayenesi yapılıyor. Ayrıca 2 yılda bir mamografi çekiliyor.

• Serviks (rahim ağzı) kanseri taraması: 30-65 yaş arası tüm kadınlara 5 yılda bir HPV-DNA testi uygulanıyor.

• Kolorektal (kalın bağırsak) kanser taraması: 50-70 yaş arasındaki kadın ve erkeklere yapılıyor. Kolorektal kanser taraması kapsamında 2 yılda bir dışkıda gizli kan testi uygulanıyor. 10 yılda bir ise kolonoskopi öneriliyor.

 Grafik: Fatih Ersoy